De heren drs. H. van Waveren en ir. C.P.C. Flipse:
De kracht en ontwikkelingskansen van de Zeeuwse economie
De huidige economische basis van Zeeland is te eenzijdig en kwetsbaar. Kansen om de regionale economie te versterken liggen niet alleen in de ontwikkeling van de zeehavens en de recreatie, maar zeker ook in de landbouw, het midden- en kleinbedrijf, de zorg en de wooneconomie. In samenspraak met de Provincie Zeeland werkt de regioraad MKB-Zeeland, waarin onder andere Bouwend Nederland Afdeling Zeeland is vertegenwoordigd, de ontwikkelingsplannen uit voor verbreding van de regionale economie en brengt die in de praktijk.
De heren drs. H. van Waveren en ir. C.P.C. Flipse.
Gedeputeerde Ruimtelijke Ontwikkeling Provincie Zeeland, de heer drs. H. van Waveren en voorzitter brancheorganisatie Bouwend Nederland Afdeling Zeeland, de heer ir. C.P.C. Flipse geven hun visie over de kracht en ontwikkelingskansen van de Zeeuwse economie.
Woningmarkt
Tijdens het Regiocongres van Bouwend Nederland, op 23 januari 2004, constateerde de heer Van Waveren een zorgwekkende toestand op de Zeeuwse bouwmarkt; er worden te weinig huizen gebouwd en de prijzen zijn te hoog. Hoe typeren de heren Van Waveren en Flipse de huidige Zeeuwse woningmarkt?
De heer Van Waveren heeft de indruk dat de Zeeuwse woningmarkt zich herstelt. "Ten opzichte van de ruim 1000 in 2003 gebouwde woningen, betekenen de 1485 in 2004 een stijging van bijna 50%. Ook de prijsstijgingen zijn iets gematigder. Daarmee sluit het aanbod beter aan op de vraag. De belangstelling voor starterwoningen neemt toe, dat geldt ook voor de interesse van buiten de provincie. Er is sprake van herstel, maar de markt is nog niet helemaal stabiel."
Ook de heer Flipse deelt die mening, alhoewel de middengroep nog steeds voorzichtig geld uitgeeft: "Extra aandacht moet worden besteed aan starterwoningen, de prijs daarvan ligt nog te hoog. Voor het hoogste marktsegment geldt dat wie kwaliteit wil, een daarbij passende locatie zoekt. Als daaraan is voldaan, speelt de prijs een ondergeschikte rol."
Partners
Beide heren hebben eerder vastgesteld dat zij elkaar als partners in het bouwproces hard nodig hebben. Welke kansen zien zij voor de overheid en de aannemers om gezamenlijk de Zeeuwse woningmarkt een impuls te geven?
"Momenteel ontwikkelt de provincie een nieuw beleid voor wonen en ruimtelijke ordening", antwoordt de heer Van Waveren." Daarin zullen wij kwaliteit en creativiteit een grotere rol laten spelen dan kwantiteit.
Vanzelfsprekend is dat gemakkelijker te realiseren bij nieuwbouw dan bij bestaande bouw."
"De overheid en de aannemers hebben een gezamenlijk belang. Om dat te kunnen dienen, is een gezamenlijke aanpak nodig', stelt de heer Flipse. "Daarbij ontwikkelt de overheid haar visie vanuit maatschappelijke, economische en ecologische invalshoeken en bieden marktpartijen, naast kwaliteit en creativiteit, productiecapaciteit en het benodigde, risicodragende kapitaal. Daarin moeten partijen elkaar zien te vinden".
" Vanuit de provincie is er een toenemende belangstelling om te bestuderen, wat het resultaat voor de gehele keten zal zijn, als overheid en aannemers als partners in het bouwproces optreden", vult de heer Van Waveren hem aan.
Kansen benutten
Welke kansen ziet u in Zeeland voor de nieuwe besturingsfilosofie van de regionale overheid, die voortvloeit uit de Nota Ruimte van Minister Dekker: definiëren wat mogelijk is op het gebied van de ruimtelijke ontwikkeling?
"Je moet eerst duidelijk omschrijven welke kansen je ziet voor de gebieden die je wilt realiseren", stelt de heer Van Waveren. "Dan zul je zien dat Zeeland veel kansen biedt om woningen kwalitatief te verbeteren. Er zijn diverse locaties waar de omgeving prachtig is. Daar kun je woonkwaliteit realiseren, waarbij je het landschap en de cultuurhistorie benut en zelfs versterkt. Als je dat maatschappelijke uitgangspunt verbindt met de bestaande dorpen, dan geef je bovendien een impuls aan de lokale sociale leefbaarheid, wat minder leegloop tot gevolg kan hebben. De heer Flipse: "In de loop der jaren hebben wij met de termen "rood (negatief red.)" en "groen (positief red.)" onbedoeld tegenstellingen en associaties gecreëerd, die met grote regelmaat tot verkeerde of beperkte visies en keuzes hebben geleid. Tegelijkertijd blijft de wens om te wonen en te recreëren in de natuur of aan het water levensgroot aanwezig. Bij een gebiedsgerichte aanpak moeten dus oplossingen worden bedacht, waarin "rood" en "groen" en voeg daar "blauw" ook maar aan toe, worden versterkt. Zeeland biedt volop kansen als je op deze wijze tegen de problematiek durft aan te kijken.
Hoe urgent ervaart u deze omslag voor Zeeland?
Her en der paste de Zeeuwse overheid dat al toe. De heer van Waveren is blij dat het nu tot algemeen uitgangspunt is geformuleerd: "Op een gegeven moment mocht er in Nederland bijna niets meer, dat werd nog versterkt door de Vijfde Nota van Minister Pronk. Voor onze hele samenleving was deze omslag urgent." Flipse: "Maatschappelijk is er ook vanuit de politiek een sterke drang om het bedrijfsleven te stimuleren, innovatief te werk te gaan. Binnen een keurslijf als de Vijfde Nota was dat erg moeilijk. Daarom zal de overheid letterlijk en figuurlijk ruimte moeten bieden, waarmee ik geenszins wil zeggen dat alles maar moet worden toegestaan. Maar demotivatie is de doodsteek voor innovatie. Van Waveren: "Uiteraard moeten de gemeentelijke overheden deze beleidsomslag ook maken, maar dat kost tijd. Zij zullen prioriteiten moeten stellen." Flipse: "Als Bouwend Nederland Afdeling Zeeland willen wij oplossingen aandragen voor de knelpunten die gemeenten ervaren en tegelijkertijd samen met de gemeentelijke overheden investeren in een gezamenlijke aanpak van hun ontwikkelingsplanologie".
"Op landelijk niveau is een masterclass georganiseerd over de uit de Nota Ruimte van Minister Dekker voortvloeiende besturingsfilosofie, die krijgt een vervolg in Zeeland", aldus gedeputeerde Van Waveren "De markt zou zich daarbij ook kunnen aansluiten, dan leren beide partijen tegelijk én van elkaar hoe processen en procedures sneller kunnen verlopen: de doelstelling van de omslag. Bovendien kunnen uit een gezamenlijke deelname heel innovatieve ideeën kunnen ontstaan."
Welke moeite getroost de provincie zich om deze nieuwe rol te vinden?
De rol van de provincie wordt omgekeerd. Nu spelen we vooral aan het eind van het planologische proces een rol. Bij het bedrijven van ontwikkelingsplanologie neemt de overheid zelf initiatief aan het begin van een planproces. De politiek heeft bovendien andere ingangen bij diverse instanties dan het bedrijfsleven, zij kunnen elkaar dus goed aanvullen wat veel sneller dan voorheen tot een positief resultaat kan leiden."
Innovation Island
In het Provinciaal Sociaal Economisch Beleidsplan (2005-2008) wordt de wooneconomie als een nieuwe pijler voor de Zeeuwse economie genoemd.
Meneer Van Waveren kan men met 'wonen' dan geld verdienen en hebben we die economie dan niet al in huis?
"Als wij spreken over 'wooneconomie', dan spreken wij niet zozeer over het bouwen van een huis waarmee de aannemer geld verdient, maar over de mensen die er wonen. Zij genereren een aantal economische activiteiten die met wonen samenhangen, zoals recreëren en zorg", licht de heer Van Waveren toe."In die zin verdien je dus geld met wonen. Dat plaatje pas heel goed in het Zeeuwse. Wij hebben Zeeland nooit eerder als woonprovincie geprofileerd, terwijl daartoe voldoende ingrediënten aanwezig zijn.
De wooneconomie kan een extra pijler voor de Zeeuwse economie worden. Samen met Bouwend Nederland Afdeling Zeeland verkennen wij nu op Schouwen Duiveland de toekomstperspectieven van 'Innovation Island'.
De heer Flipse: "Het realiseren van een wooneconomie is tevens een stimulans voor de zorg-, de ict- en de recreatieve sector. Bij 'zorg' kun je denken aan medische zorg, maar ook aan disciplines zoals tuin- en woningonderhoud. Dat soort processen leiden tot nieuwe economische acties, die nodig zijn om de bewoners ten dienste te kunnen zijn. Deze economische activiteiten creëren weer banen voor jongeren. Zo komt het vliegwiel op gang. Het realiseren van een wooneconomie kan dan een belangrijke pijler worden van de campagne 'Welkom in Zeeland'.
Het afgelopen jaar is bij een groot aantal strategische Zeeuwse partijen draagvlak ontstaan voor het project 'Innovation Island'.
Mijnheer Flipse, kunt u in een paar zinnen aangeven waar dit project over gaat?
"De bedoeling van 'Innovation Island is om wonen als uitgangspunt te nemen voor het ontstaan van allerlei economische nevenactiviteiten, die de lokale bevolking ten goede komen. Dat is vervat in een aantal projecten die nu uitgewerkt zijn voor Schouwen-Duiveland, maar het uitgangspunt, wonen als economische drager, gaat niet alleen op voor Schouwen-Duiveland. Het woord 'innovation' slaat op de aanpak van het project. 'Innovation Island' is het denken in kansen in plaats van in bedreigingen. Als wij die cultuuromslag realiseren, dan zetten wij een hele stap voorwaarts. Je hoort vaak waarom iets niet kan, maar zelden welke inspanningen nodig zijn om iets wel mogelijk te maken. Die andere manier van denken voert de Task Force Innovatieve Acties Zeeland uit bij 'Innovation Island', een hele cultuuromslag voor zowel de provincie, maar ook voor het bedrijfsleven. Alle partijen zullen zich terdege bewust moeten zijn, dat de kans om te scoren aanzienlijk kan verbeteren als zij aandacht hebben voor elkanders belangen".
De provincie Zeeland heeft de haalbaarheidsstudies van dit project medegefinancierd.
Op welke punten spreekt dit project - in het kader van gebiedsontwikkeling - tot uw verbeelding mijnheer Van Waveren?
"Vooral de innovatieve aanpak van 'Innovation Island' maakt indruk op mij. De vele partijen die vanuit hun eigen achtergrond bij elkaar zijn gebracht om gezamenlijk te zoeken naar nieuwe mogelijkheden voor woongemeenschappen, op een manier die én de mens aanspreekt, de omgeving mooier maakt en die bovenal de economie versterkt. Ik hoop dat 'Innovation Island' een voorbeeld voor de hele provincie zal zijn en dat deze wijze van samenwerken geen eendagsvlieg zal zijn."
In juli is een Zeeuws consortium van bouwondernemers opgericht ProWonEc Zeeland bv.
De heer Flipse licht toe dat 'Pro' staat voor 'alles wat positieve associaties oproept' en 'WonEc' voor 'wooneconomie'.
"ProWonEc' is een consortium van 27 bouwondernemers, die zich gezamenlijk als projectontwikkelaar manifesteren. Het is zeer innovatief voor Zeeland dat die 27 aandeelhouders bereid zijn het risico te dragen en de bij hun bedrijven aanwezige capaciteit en knowhow in te zetten bij dit project. Maar ook de maatschappelijk brede aanpak van de planontwikkeling en de bereidheid te investeren in onrendabele projecten is nieuw. Ik heb de leden van Bouwend Nederland Afdeling Zeeland verteld dat het niet alleen de bedoeling is 'het wiel op gang te krijgen', maar zeker ook om het 'op gang te houden'. Daarbij hebben wij, ook als bouwondernemers, immers het grootste belang. Alle aandeelhouders moeten daarom bereid zijn in dit project te investeren. En dat gaat over forse bedragen, maar aan de andere kant sta je samen veel sterker dan alleen. Als Zeeuwse bouwers hebben wij ons al een aantal keer kritisch uitgelaten over het feit dat wij te weinig kansen krijgen om grotere projecten in het Zeeuwse aan te pakken. Met dit project creëren we zelf onze kans en moeten we onze ambities zelf zien waar te maken." De heer Van Waveren benadrukt dat deze samenwerking heel bijzonder is en uniek voor Zeeland. Op 23 augustus jl. heeft het voltallige college van Gedeputeerde Staten kennisgemaakt met de eerste proefprojecten op Schouwen Duiveland, die in het kader van 'Innovation Island' zijn ontwikkeld.
"De reactie van de leden van GS zijn zonder uitzondering positief", vertelt de heer Van Waveren "Er is vanuit GS veel interesse voor 'Innovation Island'. Het project past perfect in de ontwikkelingsplanologie en de wooneconomie. Enkele constructieve vragen waren, of het nog gedetailleerder kon worden uitgewerkt of uitgebreid. Dat versterkt het belang ervan. En verder vroeg men, de investering van de natuur en de waterberging wat explicieter uit te werken in de pilots."
"Als je niet mag wonen in de bestaande natuur, moet je ervoor zorgen dat je nieuwe natuur maakt waar je wel mag wonen", verduidelijkt de heer Flipse.
Wat wordt voor 'Innovation Island' de meest kritische factor, in uw beleving?
Beide heren zijn unaniem van mening dat, wil men van een succes kunnen spreken 'het wiel' draaiend moet worden gehouden en daarvoor is naast visie vertrouwen nodig'.
Gaat de spa volgend jaar de grond in ?
De heer Van Waveren: "Als je met zoveel enthousiasme aan een project als dit begint, is er niets zo frustrerend dan dat je nog jaren moet wachten eer je aan de slag kunt. Wij zullen dan ook in 2006 de eerste resultaten moeten hebben! Die doelstelling is ook procedureel gezien haalbaar.
De heer Flipse: "De spade gaat de grond in. Hoe dan ook. Volgend jaar moet 'Innovation Island' vorm krijgen."
Stellingen, mee eens of oneens en waarom:
"Daar waar de overheid en private partijen gezamenlijke participeren bij gebiedsontwikkeling ontstaat een grotere dynamiek en worden projecten sneller concreet."
Van Waveren: "Dat is de bedoeling en dat kan ook, mits het gebied niet te groot is en het project niet te complex, en je het samen aanpakt."
Flipse: "Op die manier verlies je het gezamenlijk belang niet uit het oog."
"Samenwerking tussen overheid en private partijen is een cruciale factor in gebiedsontwikkeling."
Van Waveren: "Ja!"
'Innovation Island' getuigt van een ambitie die tot de verbeelding spreekt en maakt ontwikkelingen mogelijk die voor veel partijen iets goeds brengen.
Van Waveren: "Ja!"
Streekplannen en omgevingsplannen zijn als enig instrument ontoereikend wanneer het gaat om het actief ontwikkelen van gebieden.
Van Waveren: "Klopt, daarmee scheppen wij slechts het kader voor ontwikkelingen. We hebben andere middelen nodig om die uit te voeren."
Flipse: "Mee eens, wij zullen altijd oor en oog moeten hebben voor creatieve ingevingen. Deze werkelijk mooie zaken, zijn niet altijd omschreven in plannen. Die hebben wij wel nodig, omdat het een het ander niet teveel mag uitsluiten."
Gebiedsontwikkeling resulteert al gauw in een technisch proces dat teveel gericht is op ingewikkelde plannen in plaats van de effectiviteit van de samenwerking.
Van Waveren: "Dat is de counterpart van de eerste stelling."
Fipse: "Laten wij het tegendeel maar bewijzen."
|
